La Befana, de "heks" die cadeaus rond brengt

Op 6 januari is het in Italie een nationale feestdag namelijk de Befana!

Wie is die Befana precies? La Befana, van wie de naam afgeleid is van de uitspraak van het Italiaanse "epifania" (of Epifanie) in het Romeinse dialect, is een vriendelijke heks die geschenken komt brengen voor de goede kinderen en stukken steenkool voor de slechte kinderen. Het verhaal is dat lang geleden de drie wijze mannen halt hielden aan La Befana's huis op hun weg naar Bethlehem. De mannen zochten gewoon onderdak en een maaltijd voor de nacht maar ze was zo'n goede gastvrouw dat zij haar uitnodigden om met hen te komen om de pasgeboren Jezus te helpen vinden. De Befana sloeg hun aanbod af. Later veranderde ze van gedachte en nam wat speelgoed mee die ooit toebehoorden aan haar eigen kind, dat gestorven was, en volgde hen achterna. Ze slaagde er niet in om de wijzen bij te benen en levert in de plaats haar cadeaus aan de Italiaanse kinderen op de 5de Januari, de nacht voor Epifanie, als compensatie.

Ze wordt voorgesteld als een oude en lelijke heks die op haar bezem vliegt en cadeautjes achterlaat in kousen bij het vuurt (klinkt bekend!); ze komt je huis binnen langs de schouw en laat steenkool achter in plaats van cadeautjes en snoep voor kinderen die zich slecht gedragen. Volgens de traditie draagt Befana een lang donker kleed, een schort met op gestikte zakken, een sjaal, een ingedeukte hoed en versleten slippers. Voor buitenlanders lijkt zij een vreemde mengeling van Halloween en Kerst tradities! In feite, tot niet zo lang geleden, was Kerst een exclusief familiefeest en kinderen ontvingen slechts cadeaus op Epifanie, niet op Kerstdag. Als dank voor haar geschenken en om haar te steunen laten kinderen een fles wijn buiten staan, of een stuk salami voor La Befana.

La Befana

Symboliek van La Befana

La Befana wordt meestal geportretteerd als een oude vrouw, die op haar bezemsteel rondvliegt met een mand of knapzak vol geschenken en snoep. Zij draagt een sjaal en is zwart van het roet, omdat zij (gelijk Zwarte Piet) door de schoorsteen de huizen binnenkomt. Hoewel ze normaal gesproken als vriendelijk wordt beschouwd, krijgt iedereen die haar toevallig ziet een klap met haar bezemsteel. Ze wil namelijk onzichtbaar blijven. Zoals gezegd: zoete kinderen krijgen snoep en stoute kinderen steenkool (tegenwoordig wordt dit meestal in de vorm van donkergekleurd snoep gegeven). Om haar welkom te heten, wordt er vaak een glas wijn en een speciale maaltijd voor haar neergezet. Die speciale maaltijd wordt in delen van Italië nog steeds traditioneel samengesteld. Een La Befana-maaltijd bestaat namelijk uit brood of pasta, worst met broccoli en een glas wijn. (Tegenwoordig is de La Befana-maaltijd ook wel verkrijgbaar in de vorm van een speciale pizza.) Voordat La Befana vertrekt, veegt ze nog even de vloer aan.

BUONA FESTA DI BEFANA!